Wij vieren 30 jaar Kinderrechtenverdrag

20 NOVEMBER 1989

Er wordt geschiedenis geschreven. De VN keurt het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind (IVRK) ofwel het Kinderrechtenverdrag goed. Een mijlpaal want kinderen worden op dat moment officieel erkend als volwaardige deelnemers aan de maatschappij. Het Kinderrechtenverdrag gaat over alles waar kinderen mee te maken kunnen krijgen, van hun geboorte tot hun 18 jaar. Het gaat over voeding, school, wonen en gezondheid. Over geloof, ouders en vrienden. Maar het gaat ook over mishandeling, kinderarbeid, oorlog en vluchten. Het Kinderrechtenverdrag geeft belangrijke uitgangspunten en verplichtingen mee. Alles om ervoor te zorgen dat kinderen veilig kunnen opgroeien en zich optimaal kunnen ontwikkelen. 196 landen hebben intussen het Kinderrechtenverdrag ondertekend en geratificeerd. Dit betekent dat deze 196 landen verplicht zijn het Kinderrechtenverdrag na te leven.

EEN HISTORISCH MOMENT

Kinderrechten zijn ontstaan uit mensenrechten, maar kinderen zijn een bijzondere soort mensen. Enerzijds hebben kinderen nood aan meer bescherming dan volwassenen, anderzijds moet het verdrag ervoor zorgen dat ze als volwaardige burgers worden beschouwd met een eigen beslissingsrecht over hun leven en de maatschappij.

Belangrijk om te weten:

• Kinderrechten gelden voor alle kinderen.
• Er mag geen onderscheid gemaakt worden op basis van afkomst, leeftijd, geslacht of welk ander criterium dan ook. De Belgische overheid moet instaan voor de kinderrechten van élk kind in ons land.
• Het kinderrechtenverdrag is ondeelbaar
• Elk kinderrecht is even belangrijk, het ene recht bestaat niet zonder het ander. Het Kinderrechtenverdrag moet als geheel bekeken worden, je kunt er geen rechten uit ‘kiezen’. Een kinderrechtenbeleid verbindt alle levensdomeinen.
• Het belang van het kind staat voorop. In elke beslissing die genomen wordt over een kind door een rechter, een ouder, een leerkracht, de overheid … moet het belang van het kind een eerste overweging zijn (art.3).
• Elk kind heeft het recht om te leven en om zich te ontwikkelen (art.6).
• Participatie van kinderen is de basis.
• Revolutionair aan het Kinderrechtenverdrag is dat het kind voor het eerst wordt gezien als een zelfstandige drager van rechten. Elk kind moet toegang krijgen tot informatie om zijn mening te vormen (art.17), mag die mening uiten (art.13) en er moet ook rekening mee gehouden worden (art.12).
• Waar recht is, is onrecht
• Het Kinderrechtenverdrag is er gekomen om kinderen te beschermen tegen oorlog, geweld en onrecht. De strijd voor gelijke rechten voor alle kinderen, start bij de kinderen die in hun rechten geschonden worden.

Naast de artikels met de verschillende rechten zijn een aantal artikels opgelijst met regels over toezicht en rapportage. Dat maakt het Kinderrechtenverdrag bindend voor de 196 landen. Want kinderrechten zijn essentieel en mogen nooit vrijblijvend zijn.

WIE ZIJN WIJ?

Het Kinderrechtenverdrag vormt het DNA van de Kinderrechtencoalitie. Elke dag zetten we ons in om ervoor te zorgen dat kinderrechten gewaarborgd worden.

De Kinderrechtencoalitie Vlaanderen werd in 1996 opgericht door de Bond van Grote en Jonge Gezinnen, Defence for Children België, de Dienst Alternatieve Sanctie en Voogdijraad, vzw Jeugd & Vrede, de Kinder- en jongerentelefoon, de Kinderrechtswinkels, het Nationaal Diensten- en Onderzoekscentrum voor het Spelende Kind, het Steunpunt Algemeen Welzijnswerk, Unicef en de vzw Welzijnszorg. Deze organisaties verenigden zich om toe te zien op de toepassing en de naleving van het Kinderrechtenverdrag in België. Samen staan ze in voor de alternatieve rapportage aan het VN-Kinderrechtencomité en de promotie van de rechten van kinderen in hun eigen werking en werkingsgebied.

Ondertussen bestaat de Kinderrechtencoalitie Vlaanderen uit 25 lidorganisaties die elk op hun eigen manier werken aan het waarmaken van de rechten van kinderen en samen de koers bepalen van de Kinderrechtencoalitie Vlaanderen.

Onze hoofdtaak bestaat uit de publicatie van het Alternatief Rapport. Dit rapport wordt om de 5 jaar geschreven en overhandigd aan het VN-Comité voor de Rechten van het Kind en bevat het rapportageproces van de NGO’s die werken rond de kinderrechten. Door het schrijven en opmaken van het Alternatief Rapport zorgt de Kinderrechtencoalitie ervoor dat de VN extra info heeft over de situatie van kinderrechten in België. Zo krijgt het VN-Kinderrechtencomité niet enkel info vanuit de overheid, maar ook vanuit het maatschappelijk middenveld, zijnde de 25 lidorganisaties van de Kinderrechtencoalitie. Een genuanceerd en accuraat beeld van de kinderrechten is hierdoor gewaarborgd, waardoor er een stok achter de deur blijft dat de kinderrechten in België nageleefd worden.

KINDERRECHTEN IN DE KIJKER

 

In 2019 en 2020 werkt de Kinderrechtencoalitie rond het thema ‘Onzichtbare Kinderen’. Bij het opstellen van haar Alternatieve Rapporten stelde de Kinderrechtencoalitie vast dat heel wat kinderen en minderjarige doelgroepen onderbelicht blijven in de cijfers en onvoldoende gevat worden door het beleid en zelfs door andere organisaties. Hun kinderrechten komen hierdoor in het gedrang. Het kan gaan over dak- en thuisloze kinderen, jonge mantelzorgers, kinderen verstoken van onderwijs of jeugdhulp, vermiste kinderen op de vlucht, kinderen met ouders in de gevangenis, … en nog veel meer.

 

Rond twee doelgroepen zette de Kinderrechtencoalitie twee trajecten op: jonge mantelzorgers en kinderen op straat.

 

DAK- EN THUISLOZE KINDEREN

Kinderen die overleven op straat zijn een belangrijke en diverse groep ‘Onzichtbare Kinderen’. Denk bijvoorbeeld aan gezinnen met kinderen op straat, niet-begeleide minderjarige vluchtelingen, verdwenen kinderen in migratie, weglopers van huis, vluchtelingen die geen woning vinden of uitgeprocedeerd zijn, of gezinnen die in caravans wonen of moeten kraken. De cijfers voor Vlaanderen zijn hallucinant en te weinig gekend:

 

• 1/3 dak- en thuislozen is minderjarig
• 1.728 kinderen verbleven in 2014 in thuislozenzorg
• 1/4 vorderingen tot uithuiszetting hebben ook betrekking op kinderen
• 800 kinderen per jaar worden met hun ouders uit hun woning gezet
• 1/3 dakloze kinderen is al langer dan een jaar dakloos

 

Het maakt niet uit om welke redenen kinderen op straat (over)leven, de straat legt een enorme hypotheek op hun geestelijke en fysieke gezondheid, hun ontwikkeling en hun toekomst.  Hun rechten op een goede levensstandaard, gezondheidszorg, onderwijs, …. kunnen in deze situaties niet gewaarborgd worden.

Kinderen die op straat overleven, verdienen aandacht voor hun angsten en onzekerheden, hun overlevingsstrategieën en voor hun moed, hoop en doorzettingskracht om een uitweg te vinden. Daarom bood de Kinderrechtencoalitie experts en jongeren op World Homeless Day op 10 oktober 2019 een luisterend oor, maar ook een spreekgestoelte en microfoon aan op ons Open Forum ‘Kinderen over leven op straat’.

JONGE MANTELZORGERS

Jonge mantelzorgers zijn kinderen of jongeren die regelmatig (zorg)taken opnemen voor hun mama, papa, broer, zus, vriend of familie. Taken die voor hun leeftijdsgenoten niet aan de orde zijn maar een vanzelfsprekendheid vormen voor deze kinderen en jongeren. Daardoor blijven ze vaak onzichtbaar voor familie en vrienden, maar ook voor school en hulporganisaties.

De Kinderrechtencoalitie besloot daar verandering in te brengen samen met iDROPS en met de steun van Cera. Ze bracht een klankbordgroep bijeen van mantelzorgexperts en startte een jongerentraject met een tiental jonge mantelzorgers tussen 15 en 25 jaar om in kaart te brengen hoe zij het onderwerp beleven. Begeleid door Pimento gingen de jongeren aan de slag rond gevoelens, gezin, vrienden, wensen en dromen. Ze bespraken wat het voor hen betekent om jonge mantelzorger te zijn en hoe belangrijk het is om hierover te kunnen praten.

Samen met deze jonge mantelzorgers lanceerden we de campagne YOUNG HEROES  om jonge mantelzorg beter bespreekbaar te maken. Thuis, op school maar ook onder jongeren zelf. Interviews met jonge mantelzorgers en een hartverwarmende campagnetrailer zijn te zien op youngheroes.be, een website voor jongeren op zoek naar meer informatie of hulp.

Bovendien bleek dat jongeren die zorg dragen, zelf ook zorg nodig hebben. Bijvoorbeeld een goede babbel met een vriend(in) of een leerkracht die vraagt hoe het met je gaat. Daarom werkten wij samen met de jonge mantelzorgers een toolkit uit met tips & tricks voor leraars en een stellingenquiz over jonge mantelzorg.

Op 21 november organiseert Kinderrechtencoalitie Vlaanderen het Open Forum “ik ben jong en ik zorg”  –  YOUNG HEROES in gesprek over mantelzorg. Het Open Forum wil de onzichtbaarheid van jonge mantelzorgers doorbreken en een netwerkmoment bieden voor iedereen die met jonge mantelzorg in aanraking komt. Jongeren nemen er zelf het woord over wat mantelzorg voor hen betekent. Experts en hulpverleners lichten er actueel onderzoek en cijfers toe en leggen uit hoe zij jonge mantelzorgers vanuit verschillende invalshoeken kunnen ondersteunen.

Eind 2020 publiceren we een eindrapport over onzichtbare kinderen en de naleving van hun kinderrechten.